5/23/2024

Che Guevara

Che Guevara

Ernesto Che Guevara was an Argentine Marxist revolutionary, physician, author, guerrilla leader, diplomat, and military theorist. A major figure in the Cuban Revolution, his stylized visage has become a ubiquitous countercultural symbol of rebellion and global insignia within popular culture. Here's a brief outline of his life that can serve as a short story:

---

The Revolutionary Journey of Che Guevara

Ernesto "Che" Guevara was born on June 14, 1928, in Rosario, Argentina. From an early age, he exhibited a keen sense of adventure and an insatiable curiosity about the world. This restless spirit would shape his destiny in ways that would leave an indelible mark on history.


As a young medical student, Ernesto embarked on a journey across Latin America with his friend, Alberto Granado. Riding a rickety motorcycle, they traversed through countries marked by poverty and oppression. The dire conditions he witnessed in Chile, Peru, and Colombia awakened a deep sense of empathy and injustice within him. These experiences were meticulously chronicled in his travel diary, later published as "The Motorcycle Diaries."


Che's travels culminated in a transformative stay at a leper colony in Peru. It was there that he saw firsthand the stark disparities in health and quality of life, solidifying his belief in the necessity of systemic change. This journey forged in him a commitment to fight for the oppressed, a commitment that would define the rest of his life.


In 1954, Che moved to Mexico City, where he met Fidel and Raúl Castro. The charismatic Cuban revolutionaries were planning an armed insurrection against the U.S.-backed Cuban dictator Fulgencio Batista. Che, inspired by their cause, joined the movement. His medical expertise and unwavering dedication quickly earned him a prominent role within the guerrilla forces.


Che played a pivotal role in the Cuban Revolution, leading guerrilla troops in battles that ultimately culminated in Batista's overthrow in 1959. His contributions to the revolution were immortalized in his writings and speeches, which articulated his vision for a socialist society. As a leader in the new Cuban government, Che implemented agrarian reforms and industrialization plans, aiming to transform the country's economy and eradicate social inequalities.


However, Che's revolutionary zeal extended beyond Cuba. He believed that the liberation of Latin America required a continent-wide struggle against imperialism and capitalist exploitation. In 1965, leaving behind a secure position in Cuba, he ventured into the Congo and later Bolivia, hoping to ignite similar revolutionary fervor.


In Bolivia, Che faced insurmountable challenges. The terrain was harsh, the local support insufficient, and the Bolivian military, backed by the CIA, relentless. On October 8, 1967, Che was captured by Bolivian forces. The next day, he was executed, his life cut short at the age of 39.


Yet, Che Guevara's legacy endured. His image, with the iconic beret and resolute gaze, became a symbol of resistance and idealism worldwide. His writings and actions continued to inspire revolutionary movements and social justice advocates long after his death. Che Guevara remains a controversial and complex figure, revered by some as a heroic liberator and criticized by others as a militant ideologue.


In the end, Che Guevara's story is one of unyielding commitment to his principles, a testament to the power of idealism in the face of overwhelming adversity. His revolutionary journey, fueled by a deep sense of justice and a vision for a better world, left an indelible mark on the 20th century and beyond.


--- 

This narrative captures the essence of Che Guevara's life, highlighting his transformation from a young medical student to a symbol of revolutionary struggle.


Photo: Wikipedia

Source:

1. Gara, Ernesto. *The Motorcycle Diaries: Notes on a Latin American Journey*. Ocean Press, 2003.

   - This primary source details Che Guevara's journey across Latin America and his awakening to the social injustices present in the region.


2. Anderson, Jon Lee. *Che Guevara: A Revolutionary Life*. Grove Press, 1997.

   - This biography offers an in-depth look at Che Guevara's life, including his role in the Cuban Revolution and his activities in the Congo and Bolivia.


3. Castro, Fidel. *My Life: A Spoken Autobiography*. Scribner, 2008.

   - In this autobiography, Fidel Castro provides personal insights into Che Guevara's contributions to the Cuban Revolution and their shared revolutionary goals.


4. Taibo, Paco Ignacio II. *Ernesto Guevara, también conocido como el Che*. Planeta, 1996.

   - This book provides a comprehensive account of Che Guevara's life, exploring his ideological development and revolutionary activities.


5.Soderlund, Walter C. Mass Media and Foreign Policy: Post-Cold War Crises in the Caribbean*. Greenwood Publishing Group, 2003.

   - This book examines the impact of Che Guevara's image and ideology on global revolutionary movements and media portrayal.


6. Kalfon, Pierre. Che: Ernesto Guevara, a Mythical Revolutionary*. Duke University Press, 1997.

   - Pierre Kalfon's work provides a detailed analysis of Che Guevara's life and the mythos that surrounds him.

5/19/2024

Sirna Gadaa

Sirna Gadaa

Sirna Gadaa sirna ittiin bulmaata Oromoo ti. Gadaan jaarmiyaa umurii fi dhalootan ijaarame yoo ta'u, sirna bulchiinsaa diimokiraatawaadha. Gadaan sirna ittiin siyaasni, dinagdeenii fi hawaasummaan uummata Oromoo ittiin murteeffamu, kan miseensi sabichaa mirgaa fi dirqama isaa beekee ittiin walii galuu fi tokkummaan ittiin waliin jiraatudha. Sirni Gadaa diimookraatawaa ta’uu isaa beektoonni seenaafi saayinsii hawaasaa hedduun mirkaneessanii jiru. Keessumattu sirni kun uummata Oromoo Gujii fi Booranaa biratti hanga ammaatti osoo hin jeeqamin jeebantummaa isaa eegatee hanga har'aatti ittin bulaa jira.

Sadarkaa Gadaa

Akkaataa waggaa dhalootaatiin gurmuu ykn murni ilmaan kormaa tartiibaan keessa dabran sadarkaa Gadaa jedhama. Sadarkaan Gadaa tokko waggaa saddeet qaba. Waggaa saddeet saddeettan kanaan namni Oromoo hamma gaafa dulloomee du'utti hawaasa keessatti bakkaafi qoodama dalagaa qabaata. Sadarkaaleen Gadaa ilmaan kormaa keessa dabran bakka gariitti amala addaa yoo qabaatanillee waliigalatti akka armaa gadiitti keenya.

Dabballooma (waggaa 0-8)

Gaammoma (waggaa 9- 16)

Dargaggooma (waggaa 17- 24)

Qondaala/Kuusaa Waggaa(25-32)

Raaboma (waggaa 33 - 40)

Gadooma (waggaa 41- 48)

Yuuboma (wagga 49-56)

Gogeessa Gadaa

Gadaan gogeessa (garee) shan kan qabu yoo ta'u isaanis shanan Gadaa Oromoo jedhamu. Gareewwan kun ganna sadeet sadeetiin aangoo wal harkaa fuudhu. Shanan Gadaa Oromoo kun bakka adda addaatti maqaa adda addaatiin beekkamuu (gabatee ilaali).

Boorana

Macca-Tuulama

Arsii

Gujii

Ituu-Humbannaa

Adii Doyyoo/ Harmufaa

Birmajii

Birmajii

Harmufa

Horata

Gobbaa Bulee/ Roobalee

Michilee / Muudana

Roobalee

Roobalee

Dibbaaqa

Mandhaa Galmaa/ Birmajii

Duuloo / Halchiisa

Bahara

Muudana

Dibbeessa

Areroo Gedoo/ Muldhata

Meelbaa / Hambissaa

Horata

Halchiisa

Fadata

Agaa Adii/ Duuloo

Roobalee

Bultuma

Dhalana

Daraara

Ilmi Oromoo kamiyyuu, guyyaa itti dhalatee eegalee gogeessa shanan Gadaa keessaa tokko keessatti haammatama. Duraan dursee kan inni hammatamu, shanan Gadaa keessaa miseensa isa gaafa inni dhalatu aangoorra jirutini, kunis gogeessa abbaa isaa keessati jechuudha.

Wabii: Sirna Gadaa - Wikipedia

Suura: gadaa.jpg (960×490) (fanabc.com)



OROMOO MACCAA

OROMOO MACCAA (#2)

Oromoon Maccaa heddumminaan Dhiha Oromiyaa naannawa Shawaa Lixaa fi kibba Lixaa,Jimma,Buunnoo fi Iluubbaaboori!

Seenaa

Oromoon Maccaa naannoo kana kan qubate jaarraa 16ffaa walakkeessa lammaffaa keessa yeroo Oromoon gara kibba Mormoritti babaallachaa tureti. Mootummaan duraan naannoo san ture Impaayera Itoophiyaa fi Sulxaana Adaal bulchinsa Ahimad Giraanyi jalaltti waraana geeggeeffamen kan dadhabe yoo ta'u waraana fi buttaa garbaa kan abbootin waranaa warra Kiristaanaa geggeessaa turaniin ummannii duraan naannoo sana ture bayyee xiqqeesseti ture.   

Qubsumni Maccii naannoo amma jiraataniitti godhe kun garee guguddaan odoo hin taane garee xixiqqoon kan godhame ture, maqaan gosoota Maccaa ammallee akka maqaa iddoowwaniitti bakka baayyeetti tajaajilaa jira. Ummanni afaan Omootiikii fi Naayiloo-Sahaara dubbatu kan duraan naannoo sana ture jalqaba gabaro (gabbara) yoo godhaman dhawaata garuu gosa Maccaatti makamanii Oromoo ta'an.      

Oromoon Maccaa Oromoo Tuulamaa wajjin sirna Gadaa tokko kan qabu yoo ta'u caffeen isaan kibba Finfinnee harraa kana ture. Jaarraa 16ffaa gara dhumaa keessa, Oromoon Maccaa sirna Gadaa mataa isaa kan dhaabbate yoo ta'u Caffeen isaas Odaa Bilii /Tute Bisil ture; kunis yaa'aa olii Gibee keessatti argama. Makkoo Bilii gadaa Maccaa kana waame. Addaan bayiinsa kanaaf Maccaa fi Tuulamni walii walii isaanii itti gaafatamaa godhu. 

Bara 1963tti, Waldaan Wal-gargaarsa Maccaa fi Tuulamaa irra caalaa Oromootan yoo dhaabbatu dabalataan gosoota ummattoota kibba Itoophiyaas keessatti hirmaatanii jiru. Waldaan kun jalqaba waa'ee dhimmoota naannoo irratti kan socho'uu fi guddina kan jajjabeessu kan ture yoo ta'u, yeroo gabaabaa keessatti bilisummaa siyaasa fi aadaa Oromoo hundaaf falmuu jalqabe. Haaluma kanaan, bara 1967tti waldaan kun akka hin sochoone dhorkame; bara 1994tti waldaan kun lammata yoo dhaabbatu yeroo lammataaf bara 2004tti dhorkame.     

Gosoota Maccaa

Macci yeroo tuulama bira turetti yeroo wiirtuun isaanii Odaa nabee turetti ijoollee shan qaba, isaanis shanan Maccaa jedhamu. Shanan Maccaa kunis: Liiban, Jaawwii, Guduru, Daallee (Daadhii) fi Jiddaa Turan.

Erga achii gara dhiha oromiyatti imalee booda ilmaan 7(torba) horeera isaanis Jibaat, walal, Dhayee, Danfaa, Oboo, Laaloo, Gundee jedhamu. Walii galaan macci ilmaan 12 horeera. Ijoolleen Maccaa shanan eenyuun horan jennee yoo gaafannu:

·          Sadan Liiban – Ammayya, Waliso fi Kuttaaye.

·          Ja'an Jaawwii –Amuruu, Horro, Jimma, Ebantuu, Libaan fi Jidda.

·         Torban Guduruu – Maloolee,Looyyaa, Aammillee, Illaamuu, Lukkuu, Sirbaa fi Hndaraasa.

·         Torban Daallee (Daadhii) – Obo, Sayya, Sibuu, Tummee, Limmu, Noonnoo fi Daanno.

·         Arfan Jiddaa – Akaako, Jimma,Hanuu,Laaloo,Biloo,Qoree, Sadacha fi Badii.

·         Digo

Wabii: Wikipedia

OROMOO TUULAMAA

OROMOO TUULAMAA

Tuulamni latiinsa Oromoo damee Boorana hidda dhaloota Raayyaati. Ilmaan Raayyaa lamaan Maccaa fi Tuulamni kan dhalatan Tullu Eegduu irratti. Ilma hangafaa kan ta'e Tuulamni, lafa abbaa isaa Raayyaatti qubate.

Tuulama kibbaan Haroo Dambal haga kaabaan Walloo  fi Raayyaatti kan qubatee jiruudha. Bahaan Karrayyu haga Lixaan Walisoo qubate. yuulamni Godinoota Oromiyaa Shawaa Kibba Lixaa, Shawaa Lixaa, Godina Addaa Oromiyaa Naannoo Finfinnee, Shawaa Kaabaa fi Shawaa Bahaa keessa warra qubate. Godinoota naannoo Amaaraa Shawaa Kaabaa, Godina Oromiyaa fi Walloo Kibbaa keessa Oromoota Tuulamaa Doobbaa, Waayyuu, Laaloo, Maammaa, Geeraa, Gishee baasoo fi Warana, Liche, Alkoo Bar, Majatee, Sanbatee, Qawaati, Jillee fi Dhummuugaa kan jiraataniidha. Akkasuma Naannoo Tigraay keessas ni jiru.

Hidda Dhaloota Tuulamaa

Tuulama ilma Raayyaa ilma Marrawwa ilma Walaabu ilma Odaa ilma Nagawoo ilma Gurraacha ilma Saammalo ilma Boorana ilma Oromoo ilma Horooti. Horo Waaqatu uume. Hidda dhaloota gubbaa gadi yoo laakkawamu akka armaan gadiiti.

·         Horo

·         Oromoo

·         Boorana

·         Saammalo

·         Gurraacha

·         Nagawoo

·         Odaa

·         Walaabu

·         Marrawwa

·         Raayyaa

o   Tuulama

o   Macca

Latiinsa Tuulamaa

Ilmaan Tuulama sadaniif isaan boodaa.

·         Tuulama

1.     Daaccii

§  Galaan

§  Jidda

§  Liiban

§  Aabbu

§  Ada'a

§  Warra Jaarsaa

§  Gaadulla

§  Oboo

§  Gimbichuu

§  Gullallee

§  Oborii

§  Yaayyaa

§  Eekka

§  Digalu

§  Gamu

§  Sooddo

§  Oditu

§  Liiban

§  Tum'e

2.    Bacho

§  Iluu

§  Meettaa

§  Waajitu

§  Garasuu

§  Keekku

§  Uru

3.    Jiille

§  Goona

§  Guusa

§  Looyya

§  Warre

§  Siiba

§  Gindo

Wabii: Seenaa Oromoo hanga jaarraa 16ffaa; Fuula: 130

Suuraa: BBC Afaan Oromoo




5/16/2024

Oromoo Maccaa

Oromoon Maccaa

Oromoon Maccaaa balbala shan qaba. Isaanis, Liiban, Guduruu, Jaawwii, Daallee (Daadhii) fi Jidda.

1. Warra Liiban - Isaan kun warra angafa Oromoo Maccaati. Liiban kun gosoota sadii qaba, Walisoo, Ammayya fi Kuttaayee jedhamu. Ilmaan Liiban qubsumaan amma kan jiraatan godina Shawaa lixaa fi Sh/K/L keessa. Sirni Gadaa Oromoo Maccaa ilmaan Liibaniin durfamu Odaa Bisil kan naannawaa magaalaa Ijaajjiitti argamu jalatti ta'ama ture.
2. Warra Guduruu - isaan kun baldhinaan godina H/G/W keessa jiraatu. Guduruun sagal jedhama. Akkasumas sirna Gadaa Oromoo Maccaa kan Odaa Bisil Godina Shawaa Lixaa Aanaa Illuu Galaanitti argamuun alatti Odaa Bulluq kan jedhamu jalatti bulaa turan Warri Guduruu
👌
3. Warra Jaawwii - Isaan kun Oromoota Maccaa ilmaan Jaawwii warra laga Abbayyaa gamanatti irra jireessaan godina Wallagga Bahaa aanaalee akka Giddaa, Kiiramuu, Eebantuu, Limmuu Galiilaa, Amuuruu faa keessa jiraatan akkasumas Oromoota Gojjam (Aanaa Jaawwii, Buree) fi Matakkal faa keessa jiraataniidha.
4. Warra Daallee (Daadhii) - isaan kun oromoota maccaa keessaa warra baayyeedha. Isaan kun qubsumaan godinaalee afur keessatti argamu. Godina Buunnoo Beddellee, Iluu Abbaa Booraa (Buunnoon kan Tummee, Tummeen Kan Daallee), Sayyoo (Qellem Wallaggaa), Leeqaa (Wallagga Bahaa, warra Gomboo (Wallagga Lixaa) fi kkf keessa jiraataniidha. Ilmaan Daallee 7.
5. Warra Jiddaa - isaan kun oromoota maccaa qubsumaa fi jireenyi isaanii laga Gibee waliin walitti hidhateedha. Walumaagala warra Jiddaa kan jedhaman warra Jimmaa fi Gibee Gamaati. 5G warra jedhan sana jechuudha
👌
Source: Being an oromo (author Robert Willmauke 1885)
Seenaa Oromoo hanga Jaarraa 20





👾 Top 20 AI Chatbots

 👾 Top 20 AI Chatbots 1. ChatGPT (https://www.chatgpt.com/) - Overall performance 2. Gemini (https://bard.google.com/) - Creative prompts  ...

popular posts